Được mệnh danh là “Thủ đô gió ngàn”, Thái Nguyên là vùng đất có về bề dày lịch sử và văn hóa, giàu truyền thống cách mạng. Nhờ những điều kiện tự nhiên và sự đa dạng về văn hóa, Thái Nguyên là địa phương bộc lộ tiềm năng năng đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, theo định hướng phát triển du lịch gắn với phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Nhà nước.

Cách Thủ đô Hà Nội 80km về phía bắc, Thái Nguyên là tỉnh trung du miền núi tiếp giáp với 6 tỉnh thành. Với vị trí địa lý thuận lợi, là cầu nối giữa đồng bằng châu thổ sông Hồng với vùng miền núi phía Bắc cùng với hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt nối liền thủ đô và các tỉnh lân cận, mang đến cho Thái Nguyên một lợi thế về vận chuyển và giao thương hàng hóa cũng như hành khách mà ít đâu sánh bằng.

Du lịch Thái Nguyên ngày càng trở nên hấp dẫn bởi không chỉ có giao thông thuận lợi, tài nguyên thiên nhiên phong phú mà Thái Nguyên là nơi hội tụ nhiều thành phần dân tộc, có sự giao thoa mạnh mẽ về văn hóa, điều đó đã đem lại cho Thái Nguyên những nét văn hóa đa dạng và độc đáo.

Theo số liệu thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, trên địa bàn tỉnh có hơn 800 di tích và danh lam thắng cảnh đã được kiểm kê, bảo vệ theo quy định, trong đó đa phần là di tích lịch sử, di tích tín ngưỡng và di tích danh thắng. Nhắc đến Thái Nguyên, không thể không nhắc đến khu du lịch Hồ Núi cốc, khu du lịch sinh thái Thái Hải, suối Mỏ Gà, khu du lịch hang Phượng Hoàng, khu Bảo tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam nằm giữa trung tâm thành phố Thái Nguyên và các công trình tâm linh đền chùa với kiến trúc nghệ thuật như đền Đuổm, chùa Hang, chùa Phủ Liễn, đền Đội Cấn, đền Xương Rồng... Đặc biệt, khu di tích lịch sử An Toàn Khu ở huyện Định Hóa được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.

Là mảnh đất có bề dày lịch sử và văn hóa, giàu truyền thống cách mạng, Thái Nguyên sở hữu số lượng lớn các di tích lịch sử được du khách trong nước, quốc tế quan tâm và yêu thích khám phá như di tích khảo cổ học thời kỳ đồ đá cũ Thần Sa (huyện Võ Nhai); hệ thống các di tích kiến trúc chùa chiền, đình, đền đầy tính nghệ thuật như: đền Đuổm (huyện Phú Lương), chùa Hang (Đồng Hỷ), chùa Phủ Liễn, đền Xương Rồng, đền Đội Cấn (trung tâm thành phố Thái Nguyên), khu du lịch sơn thuỷ hữu tình như Hồ Núi Cốc, hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà hay hồ Suối Lạnh.

Bên cạnh những di tích lịch sử, các di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc cũng khiến cho du khách phải mê đắm. Tuy các dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đều giữ được bản sắc riêng biệt của mình như hát Sli, hát Lượn, truyền thống đan lát, dệt vải, múa rối cạn của người dân tộc Tày, Nùng; điệu hát Pả Dung của người Dao trong những ngày lễ tết; làn điệu Soọng Cô của dân tộc Sán Dìu; lễ hội cầu mùa của dân tộc Sán Chí... Đặc biệt là điệu múa Tắc Xình của người Sán Chay ở huyện Phú Lương và Lễ cấp sắc của người Dao ở Đại Từ đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Dù mỗi thành phần dân tộc ở Thái Nguyên đều mang những nét riêng biệt về tiếng nói, phương thức sản xuất, bản sắc văn hóa… nhưng đều có những nét tương đồng, hòa nhập trong một cộng đồng, tạo thành một nền tảng văn hóa đặc trưng của Thái Nguyên.

Các sản phẩm du lịch Thái Nguyên là sự giao thoa giữa các yếu tố lịch sử, văn hóa, kinh tế, xã hội. Ở đó có hồ Núi Cốc mang trong mình câu chuyện tình lãng mạn giữa nàng Công và chàng Cốc; những di tích mang đậm dấu ấn lịch sử của đất nước như cụm di tích Khởi nghĩa Thái Nguyên, nhà lao Thái Nguyên, đền thờ Đội Cấn. Nằm giữa trung tâm thành phố, bảo tàng văn hóa là nơi trưng bày các hiện vật tái hiện lại lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc còn được lưu truyền và gìn giữ đến ngày nay.

Nói đến du lịch Thái Nguyên thì không thể không nhắc đến văn hóa ẩm thực – một trong những yếu tố thu hút bước chân của du khách đến với Thái Nguyên. Ẩm thực nơi đây thể hiện đậm nét những yếu tố văn hóa tộc người, mang đậm sắc thái của cư dân miền núi cùng các món sản vật vùng cao như dê núi, gà đồi, lợn mán, dúi rừng, cá hồ, trám đen, măng... và không thể quên được đặc sản chè trứ danh “Đệ nhất trà”.

Trong những năm gần đây, chè được coi là sản phẩm du lịch mới của Thái Nguyên với những địa danh nổi tiếng về chè như Tân Cương, La Bằng, Minh Lập, Trại Cài... Nắm bắt được thế mạnh chính của tỉnh là văn hóa các dân tộc thiểu số và đặc sản chè Tân Cương. Những năm qua, Thái Nguyên đã tập trung khai thác, đánh thức tiềm năng phát triển du lịch và coi đây là ngành kinh tế mũi nhọn cho sự phát triển ổn định, bền vững của tỉnh. Phát huy lợi thế trung tâm kinh tế – xã hội của tỉnh, tỉnh đã đầu tư nâng cấp đồng bộ các cơ sở hạ tầng, tập trung xây dựng đô thị văn minh hiện đại, xây dựng trung tâm y tế vùng, hệ thống giáo dục – đào tạo, trung tâm văn hóa lịch sử truyền thống... nhằm đáp ứng nhu cầu phục vụ phát triển du lịch.

Với những tiềm năng lợi thế trên, cùng sự nỗ lực không ngừng trong việc xây dựng, khai thác các tiềm năng du lịch, tạo dựng mạng lưới các điểm du lịch cả về chiều rộng lẫn chiều sâu thì chắc chắn trong tương lai không xa, Thái Nguyên sẽ trở thành điểm đến yêu thích của bất kỳ du khách nào khi đặt chân tới mảnh đất giàu truyền thống lịch sử lâu đời và đầy sắc thái văn hóa này.

Tham gia tour du lịch trải nghiệm văn hóa dân gian Thái Nguyên, du khách sẽ được khám phá những điểm đến hấp dẫn của Thái Nguyên: Hồ Núi Cốc, Bảo tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam, làng chè Tân Cương, khu bảo tồn nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải./.